اختلال شخصیت مرزی (Borderline personality disorder) یک وضعیت روانی پیچیده و چالش برانگیز است که بر توانایی فرد برای تنظیم احساسات، حفظ روابط پایدار و داشتن احساس منسجم از خود تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به BPD اغلب احساسات شدید، نوسانات خلقی و مشکل در حفظ روابط پایدار را تجربه می کنند. برخی از علائم رایج Borderline personality disorder یا همان اختلال شخصیت مرزی، احساس ترس شدید از رها شدن توسط عزیزان، احساس جدا شدن از خود و درگیر شدن در رفتارهای تکانشی و پرخطر می‌باشد. به شما پیشنهاد می‌کنیم چنانچه علاقمند به کسب اطلاعات بیش‌تر در خصوص این اختلال هستید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
منشاء اختلال شخصیت مرزی
با وجودیکه علل دقیق اختلال شخصیت مرزی هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عصبی زیستی و محیطی ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند.
عوامل ژنتیکی
مطالعات نشان داده‌اند که افراد دارای بستگان درجه اول (مانند والدین یا خواهر و برادر) مبتلا به BPD، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این اختلال هستند. این امر نشان دهنده یک مولفه ژنتیکی است. با این حال همچنان به دلیل تداخل ژن‌های متعدد، الگوی وراثت ساده نیست.
عوامل عصبی بیولوژیکی
مطالعات تصویربرداری عصبی، ناهنجاری‌های ساختاری و عملکردی در مغز اینگونه افراد، به ویژه در مناطقی که در تنظیم احساسات، کنترل تکانه و عملکرد بین فردی دخیل هستند، شناسایی کرده‌اند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که اختلالات در مدار عصبی مغز ممکن است در ایجاد BPD نقش داشته باشند.
عوامل محیطی
تجربیات آسیب زا مانند سوء استفاده در دوران کودکی، بی توجهی یا رهاشدگی، به شدت با ایجاد BPD مرتبط هستند. این رویدادهای نامطلوب زندگی ممکن است به ایجاد مکانیسم‌های مقابله‌ای ناسازگار و باورهای تحریف‌شده در مورد خود و دیگران که از علائم بارز این اختلال هستند، کمک کند.
انواع اختلال شخصیت مرزی
در حالی که اختلال شخصیت مرزی اغلب به عنوان یک اختلال منفرد در نظر گرفته می‌شود، برخی از محققان وجود زیرگروه‌ها یا انواع مختلفی از BPD را پیشنهاد می‌کنند. این زیرگروه‌ها ممکن است تظاهرات بالینی، مکانیسم‌ها و پیامدهای درمانی متفاوتی داشته باشند.
تکانشی/پرخاشگرانه
افراد دارای این زیرگروه رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه بیشتری مانند آسیب رساندن به خود، سوء مصرف مواد و درگیری‌های فیزیکی نشان می‌دهند.
عاطفی
این زیرگروه با بی ثباتی عاطفی بارزتر، نوسانات خلقی و حساسیت به طرد شدن بین فردی مشخص می‌شود. افراد این گروه ممکن است احساسات شدیدتری از پوچی، رها شدن و افکار خودکشی را تجربه کنند.
شناختی/ادراکی
افراد مبتلا به این زیرگروه ممکن است علائم تجزیه‌ای بیشتری مانند احساس مسخ شخصیت یا غیرواقعی شدن و همچنین افکار پارانوئید و شبه روان پریشی از خود نشان دهند.
تکانشی/آشفته
این زیرگروه با ترکیبی از رفتارهای تکانشی، اختلال در نظم عاطفی و مشکلات بین فردی مشخص می‌شود. افراد این گروه ممکن است در معرض خطر بیشتری از اختلالات مصرف مواد و رفتار خودکشی باشند.
تشخیص و علائم
اختلال شخصیت مرزی معمولاً در بزرگسالی تشخیص داده می‌شود، اگرچه برخی از علائم ممکن است در نوجوانی نیز وجود داشته باشند. فرآیند تشخیصی اغلب شامل یک ارزیابی بالینی جامع، از جمله مصاحبه دقیق، اطلاعات جانبی از خانواده یا دوستان و استفاده از ابزارهای ارزیابی استاندارد است.
بر اساس کتاب راهنمای تشخیصی اختلالات روانی، یک فرد برای تشخیص اختلال شخصیت مرزی باید حداقل پنج مورد از 9 معیار زیر را داشته باشد:
- تلاش‌های دیوانه وار برای اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی.
- الگویی از روابط بین فردی ناپایدار که با تناوب بین ایده آل سازی افراطی و کاهش ارزش شدید مشخص می‌شود.
- اختلال در خودانگاره (Self-image) یا همان تصویر ذهنی از خودتان.
- تکانشگری حداقل در دو زمینه که به طور بالقوه به شخص آسیب می‌رسانند. (مانند خرج کردن بی رویه، رابطه جنسی ناامن، سوء مصرف مواد، رانندگی بی احتیاط، پرخوری)
- رفتار مکرر خودکشی یا خودزنی.
- بی‌ثباتی عاطفی به دلیل واکنش‌پذیری مشخص خلق‌وخو (به عنوان مثال تحریک‌پذیری یا اضطرابی که معمولاً چند ساعت و به ندرت بیش از چند روز طول می‌کشد)
- احساس پوچی مزمن.
- عصبانیت نامناسب و شدید یا مشکل در کنترل خشم (مانند عصبانیت مداوم و دعواهای فیزیکی مکرر)
- افکار پارانوئیدی گذرا مرتبط با استرس یا علائم شدید تجزیه‌ای.
نکته: توجه به این امر ضروری است که وجود این علائم باید مداوم بوده و باعث اختلال قابل توجه در عملکرد روزانه و روابط بین فردی فرد شود.
رویکردهای درمانی
افراد مبتلا به BPD می‌توانند بکوشند تا علائم خود را مدیریت کنند و کیفیت کلی زندگی خود را بهبود بخشند. رویکردهای درمانی اولیه برای BPD عبارتند از روان درمانی، دارو درمانی و یا ترکیبی از هر دو.
روان درمانی
روان درمانی، به ویژه درمان‌های مبتنی بر شواهد، سنگ بنای درمان BPD در نظر گرفته می‌شود. برخی از موثرترین رویکردهای روان درمانی عبارتند از:
- رفتار درمانی دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی: یک شکل تخصصی از درمان شناختی-رفتاری است که بر تنظیم هیجان، تحمل پریشانی، اثربخشی بین فردی و ذهن آگاهی تمرکز دارد.
- درمان مبتنی بر ذهنی‌سازی (MBT): هدف MBT کمک به افراد مبتلا به BPD است تا درک بهتری از حالات روانی خود و دیگران داشته باشند. این روش می‌تواند توانایی آنها را در تنظیم احساسات و حفظ روابط پایدار بهبود بخشد.
- طرحواره درمانی: این رویکرد به افراد مبتلا به BPD کمک می‌کند تا طرحواره‌های ناسازگار (باورهای عمیق در مورد خود و دیگران) را که به مشکلات آنها کمک می‌کند، شناسایی و اصلاح کنند.
- روان درمانی متمرکز بر انتقال (TFP): این روش بر رابطه درمانی به عنوان ابزاری برای پرداختن به مسائل اساسی و الگوهای بین فردی که مشخصه BPD است، تمرکز دارد. هدف TFP کمک به بیماران جهت یکپارچه‌سازی تمام جنبه‌های دنیای درونی به منظور تجربه خود و دیگران به شیوه‌ای منسجم است.
دارو درمانی
در حالی که هیچ دارویی به طور مشخص برای درمان اختلال شخصیت مرزی تایید نشده است، داروهای خاصی ممکن است برای مدیریت علائم آن استفاده شوند. این‌ها ممکن است شامل داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده‌های خلق و خو، داروهای ضد روان پریشی و ضد اضطراب باشند. توجه به این نکته مهم است که دارو باید همراه با روان درمانی استفاده شود، زیرا یک درمان مستقل برای BPD نیست.
رویکرد ترکیبی
بسیاری از پزشکان ترکیبی از روان درمانی و دارو را توصیه می‌کنند، زیرا این رویکرد می‌تواند در پرداختن به ماهیت پیچیده و چند وجهی اختلال شخصیت مرزی موثرتر باشد. این برنامه درمانی باید متناسب با نیازها و ترجیحات فرد، با در نظر گرفتن شدت علائم، شرایط همزمان و پاسخ فرد به مداخلات مختلف تنظیم شود. چنانچه نیاز به مشاوره در خصوص این اختلال دارید، می‌توانید با تیم متخصص همراه درمان تماس گرفته و از خدمات ویزیت در منزل ما بهره بگیرید.
منابع:
www.mayoclinic.org
www.healthline.com
www.ncbi.nlm.nih.gov
www.americanaddictioncenters.org
