اختلال شخصیت مرزی (Borderline personality disorder) و اختلال دوقطبی (Bipolar disorder) دو وضعیت متمایز سلامت روان هستند که از نظر بی ثباتی خلقی و رفتار تکانشی شباهت‌هایی با یکدیگر دارند. با این حال، درک تفاوت‌های کلیدی بین این اختلالات برای اطمینان از تشخیص دقیق و درمان مناسب بسیار مهم است. در این مقاله ما به ریشه‌ها، علائم و رویکردهای درمانی، همچنین عوامل اصلی تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی خواهیم پرداخت. از شما دعوت می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید!
تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی در منشاء
اختلال شخصیت مرزی
علل دقیق BPD به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند. این مطالعات نشان می‌دهند که افراد دارای بستگان درجه یک مبتلا به BPD در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این اختلال هستند. همچنین مطالعات تصویربرداری عصبی ناهنجاری‌های ساختاری و عملکردی را در مغز افراد مبتلا به BPD، به ویژه در مناطقی که در تنظیم احساسات، کنترل تکانه و عملکرد بین فردی دخیل هستند، شناسایی کرده‌اند. علاوه بر این، تجربیات آسیب زا مانند سوء استفاده در دوران کودکی، غفلت یا رها شدن به شدت با ایجاد BPD مرتبط است .
اختلال دوقطبی
علل اختلال دوقطبی نیز پیچیده و چند عاملی است. تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی نقش مهمی ایفا می‌کنند. به طوری که افراد دارای بستگان درجه یک مبتلا به اختلال دوقطبی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند. عوامل عصبی زیستی نیز مانند عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین در ایجاد اختلال دوقطبی نقش دارند. همچنین درست مانند بیماری BPD، عوامل استرس‌زای محیطی و رویدادهای زندگی می‌توانند باعث شروع یا تشدید علائم در افراد مستعد ابتلا به این اختلال شوند.
علائم و معیارهای تشخیصی
اختلال شخصیت مرزی
وجود حداقل 5 نمونه از موارد زیر در فرد، می‌تواند معیاری برای تشخیص این بیماری باشد.
- تلاش برای اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی
- الگویی از روابط بین فردی ناپایدار
- اختلال در خودانگاره
- تکانشگری که به طور بالقوه به خود فرد آسیب می‌رسانند.
- رفتار مکرر خودکشی، تهدید یا خودزنی
- بی‌ثباتی عاطفی
- احساس پوچی مزمن
- عصبانیت شدید یا مشکل در کنترل خشم
- افکار پارانوئیدی گذرا مرتبط با استرس یا علائم شدید تجزیه‌ای
اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی با دوره‌های متناوب شیدایی و افسردگی مشخص می‌شود. در طول دوره‌های شیدایی، فرد ممکن است علائمی مانند خلق بیش از حد شاد یا تحریک پذیر، افزایش انرژی و فعالیت، تکانشگری و کاهش نیاز به خواب را تجربه کند. دوره‌های افسردگی با علائمی مانند غم و اندوه مداوم، انرژی کم، احساس بی ارزشی یا گناه و افکار یا رفتارهای خودکشی مشخص می‌شوند.
ویژگی‌های متمایز
نوسانات خلقی
- افراد مبتلا به BPD تمایل دارند تغییرات خلقی سریع و شدیدی را تجربه کنند که اغلب توسط درگیری‌های بین فردی یا رویدادهای استرس زا در زندگی ایجاد می‌شود. این نوسانات خلقی می‌تواند ساعت‌ها یا روزها ادامه داشته باشد و فرد ممکن است به سرعت احساسات مختلف را طی کند.
- نوسانات خلقی در اختلال دوقطبی به طور معمول کمتر دیده می‌شود و برای روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشد. تغییرات خلقی در اختلال دوقطبی کمتر به طور مستقیم با رویدادهای خارجی مرتبط است.
تکانشگری
هر دو اختلال BPD و اختلال دوقطبی با رفتار تکانشی مشخص می‌شوند، اما ماهیت این تکانشگری متفاوت است.
- در BPD، تکانشگری اغلب به تلاش برای اجتناب از رها شدن یا کنار آمدن با احساسات شدید مربوط می‌شود. افراد مبتلا به BPD ممکن است درگیر خودآزاری، سوء مصرف مواد یا رفتار جنسی پرخطر باشند.
- در اختلال دوقطبی، تکانشگری بیشتر در طول دوره‌های شیدایی رخ می‌دهد و ممکن است شامل خرج کردن بی‌رویه، بی‌احتیاطی در رانندگی یا درگیر شدن در فعالیت‌های لذت‌بخش اما بالقوه مضر باشد.
روابط بین فردی
- افراد مبتلا به BPD اغلب دارای سابقه روابط ناپایدار هستند که با تناوب بین ایده‌آل سازی افراطی و کاهش ارزش دیگران مشخص می‌شود. آن‌ها ممکن است ترس از رها شدن داشته و درگیر تلاش‌های دیوانه وار برای اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی باشند.
- در حالی که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، مشکلات احتمالی روابط را در طول دوره‌های خلقی تجربه می‌کنند. الگوی روابط ناپایدار این افراد معمولاً با آنچه که در BPD مشاهده می‌شود، متفاوت است.
رفتار خودکشی
هر دو اختلال BPD و اختلال دوقطبی با افزایش خطر رفتار خودکشی مرتبط هستند. با این حال، تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی در هدف این افراد از خودکشی است.
- افراد مبتلا به BPD به احتمال زیاد بدون قصد خودکشی به عنوان ابزاری برای مقابله با احساسات شدید یا پریشانی بین فردی درگیر خود آزاری هستند.
- در اختلال دوقطبی، این رفتار بیشتر در طول دوره‌های افسردگی رخ می‌دهد.
رویکردهای درمانی
- رویکردهای درمانی برای BPD و اختلال دوقطبی در برخی جنبه‌های کلیدی متفاوت است. روان درمانی، به ویژه رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) و درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT)، درمان اولیه برای BPD در نظر گرفته می‌شود. داروها ممکن است برای مدیریت علائم خاص یا شرایط همزمان استفاده شوند، اما تمرکز اصلی درمان نیستند.
- در مقابل، اختلال دوقطبی معمولاً با ترکیبی از تثبیت‌کننده‌های خلقی، داروهای ضد روان پریشی و داروهای ضد افسردگی همراه با روان درمانی درمان می‌شود. داروها اغلب اولین خط درمان اختلال دوقطبی هستند و روان درمانی به عنوان مکمل مدیریت دارو استفاده می‌شود.
اهمیت درک تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی
تقریباً 20٪ از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی II و 10٪ از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی I دارای BPD همزمان هستند. افراد مبتلا به هر دو اختلال احتمال بیشتری برای بستری شدن در بیمارستان و دوره درمان طولانی‌تری دارند . تمایز بین BPD و اختلال دوقطبی می‌تواند چالش برانگیز باشد، زیرا آن‌ها برخی علائم مشترک مانند بی ثباتی خلق و خو و تکانشگری دارند. با این حال، یک ارزیابی بالینی کامل، شامل شرح حال دقیق، اطلاعات جانبی، و استفاده از ابزارهای ارزیابی استاندارد، می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بین این دو اختلال تمایز قائل شوند و یک برنامه درمانی مناسب را ایجاد کنند.
